SİİRT’teki Başur Höyük’te 2013’te başlayan kazılarda 39 taşı bulunan 5 bin almanak oyun gizemini koruyor. Batman Müzesi’nde sergilenen taşların bulunduğu dönemde hafriyat çalışmalarında fariza düz Bilirkişi Kazı Bilimci Abdurrahman Demir, noyunun asıl oynandığının hala gizemini koruduğunu belirterek, ‘Eş eserler ışığında bir karşılaştırma yaptığımızda, herkes adına 4 domuzun, 4 köpeğin olması, göz şeklinde olması, pramidal taşların olması ve mermi benzeri taşların olmasıyla bunun zaten tıpkısı zeka oyunu olduğunu birlikte aslında gösteriyor. Tıpkısı av oyunu, yarış oyunu evet dahi zeka oyunu mümkün. ‘Satrancın atasıdır’ geçmek bile ihtimal haddinden fazla de yanlış olmayabilir? dedi.
Siirt’in 20 kilometre kuzeybatısında düzlük düzlük, Başur Höyük’te Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi kapsamında 2013’te yapılan hafriyat çalışmalarında ortaya çıkarılan bire bir mezarda ‘Erken Tunç Çağı’na ilgili kısaca 5 bin almanak baziçe taşları bulundu. Köpek ve domuz kabil figürler kâin taşların yeryüzü sonuncusu 2019’dahi yapılan kazılarda ortaya çıkarıldı. Toplamda 39 skor olan taşlar Batman Müzesi’nde dulda altına alındı. Taşların 2 kişi ile oynanan av, yarışma veya zeka oyunu üzere makbul ahcar olduğu düşünülürken, kuşkusuz oynandığı ise bibi gizemini koruyor.
O zaman hafriyat çalışmalarında fariza düz Batman Müzesi’nde kazı bilimci Abdurrahman Çıpa, ‘2013 yılında ilk defa eserlerle karşılaştık, tıpkı çukur buluntusu yerine. Henüz sonradan 2019 yılında ise son parçası olan domuzu bulduk. Analog asar ışığında ayrımsız kıyas yaptığımızda, bütün adına 4 domuzun, 4 köpeğin olması, göz şeklinde olması, pramidal taşların olması ve mermi bire bir taşların olmasıyla bunun elhak tıpkısı zeka oyunu olduğunu aslında gösteriyor. Ağız Ağıza zeka oyunudur diyebilir miyiz, tartışılır. Bir av oyunu, yarış oyunu ya birlikte zeka oyunu olanaklı. ‘Satrancın atasıdır’ demek da ihtimal haddinden fazla bile yanlış olmayabilir. Baziçe taşının 2019 yılında yapılan çalışmayla beraber hep parçaları tamamlandı. Bağımlı sonuçta tığ kazı yaptığımız üzere, oyunun ne şartlarda, hangi şekilde oynandığını bilmiyoruz? diye niteleyerek konuştu.
‘BAŞURLULAR SANAT ÜRETMİŞ DİYEBİLİRİZ’
Bulunan oyun taşlarıyla Başurluların sanat ürettiğini belirten Çipo, ‘Oyun taşlarının milattan geçmiş 3100 ile 2900 yılları arası yani toplamda 5 bin yıllık benzeri geçmişi var. Er Tunç Çağı’nın kocaman eserlerinden biridir. Batman Müzesi Müdürlüğü Başkanlığı’nda yapılan kazılarda, Doç. Dr. Haluk Sağlamtimur’un yaptığı çalışmalarda ortaya çıkarıldı. Bu taşların ne amaçla yapıldığı bilinmemekle beraber bununla ilişik hem yabancı hem yerel çalışmalar var. Üstüne hem makaleler hem dahi acele çalışmaları devam ediyor. İlerleyen zamanlarda yayınlanacaktır. Taşlar çokça enteresandır. Oyunla ilgiliden artma, o dönemin insanlarının çevresini taşlara yansıttığını rahatlıkla görebiliyoruz. Söz Gelimi tığ gelişigüzel satranç oyununa baktığımızda satrançtaki atlar, kermen ve piyonların benzeri benzerini bu oyunda bile görebiliyoruz esasen. Başur Höyük’ten çıkarılan bu baziçe taşları toplamda 39 skor olup, 2 kişiyle oynandığı düşünülmektedir. Döneminin arz koskocaman konuşma eserleridir diyebiliriz. Çünkü birçok adam im yapar, sanat üretir amma ‘Başurlular müzakere üretmiş’ diyebiliriz? ifadelerini kullandı.
