Sayıştay’ın Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nde (TDİ) yaptığı tespite bakarak; Giresun, Rize ve Hopa limanlarını işleten şirketler, dirimlik payını yemek için kurduğu taşeron şirketler üzerinden TDİ’yi 90 milyon 383 bin liralık zarara uğrattı. Sayıştay’ın bu tespitini nâkil CHP İzmir Mebus Atilla Sertel, “2015 yılından bu yana bitmeme fail bu yöntemle TDİ’ye gitmesi gereken 90 milyondan çok dünyalık iç edilmiş” dedi.

Sayıştay’ın TDİ’de 2021 yılında yaptığı denetime ait raporda; Giresun, Rize ve Hopa limanlarını işleten şirketlerin TDİ’yi 90 milyon 383 bin lira zarara uğrattığı ortaya imdi.

CHP İzmir Milletvekili Atilla Sertel, konuya ilişkin zaman yaptığı açıklamada, “Karadeniz’deki bu limanları devralan şirketlerin, TDİ’ye ödeyecekleri dirimlik payını yemek amacıyla yine bir isimler konusunda taşeron iştirak kurduğu bu, şekilde kurumu Giresun Limanı’nda 1 milyon 107 bin dolar (20 milyon 745 bin TL), Hopa Limanı’nda 1 milyon 642 bin dolar (30 milyon 771 bin TL), Rize Limanı’nda 2 milyon 74 bin dolar (38 milyon 866 bin TL) tevessül etmek için 4 milyon 823 bin dolar, bugünkü kurla 90 milyon 383 bin TL zarara uğrattığı ortaya daha çok. Sayıştay sorun konusu olan paraların faiziyle birlikte ferasetsiz alınmasını isterken TDİ tarafından bu limanların yönetimlerine atanan isimlerin ise görevini yapmadığına bel etti” diye konuştu.

“HİÇBİRİ DENİZCİ DEĞİL”

Sözleşmeye göre özelleştirilen limanlardan elde edilen gelirlerin muayyen tıpkı kısmının TDİ’ye aktarılması gerektiğini hatırlatan Sertel, limanları devralan şirketlerin bu paraları ödememek amacıyla taşeron iştirak kurduğunu ve faziletkâr düzgün faturaları bu şirketler üzerinden kestiğini söyledi. Sertel, sözlerine şöyle bitmeme etti:

“Sayıştay raporlarına yansıyan tespitlere göre; işletici şirketler yoluyla elde edilen birincil canlılık gelirleri ile kira gelirlerinin yüzde 25’inin, canlılık dışı gelirlerin ise yüzde 2’sinin TDİ’ye aktarılması gerekiyor. Giresun, Rize, Hopa ve Sinop limanlarını işleten şirketler, bu dirimsel payını ödememek üzere taşeron şeriklik kurmuşlar. Dolayısıyla liman hizmetleri karşılığında alınan bedeller ana şirkete değil taşeron şirkete faturalandırılmış. Esas şirketin gelirleri ise az çok düşük gösterilmiş. 2015 yılından bu yana devam fail bu yöntemle TDİ’ye gitmesi gereken 90 milyondan fazla dünyalık bağırsak edilmiş. TDİ’yi temsilen limanların yönetimine atanan adlar ise bu vurgunu seyretmekle yetinmiş. AKP iktidarı aracılığıyla atanan ve hayatlarında denizcilikle hiçbir ilgileri sıfır bu umumi heyet üyelerini görevlerini yapmaya nida ediyorum.”

“YOLSUZLUK VAR”

Raporda, Giresunport Liman İşletmeciliği KAZANÇ marifetiyle işletilen ve yönetiminde TDİ’yi temsilen Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda Genel Müdür Yardımcısı Vekili olarak görev fail Mürtefi Mercan Aydın’ın bulunduğu Giresun Limanı ile ilgili şu bilgilere vadi verildi:

“2019 yılında liman hizmetlerini örümcek bahis konusu taşeron müşareket marifetiyle sefine ve gemi mümessillerine bütün 11 milyon 878 bin 306 TL fatura kesildiği, ancak ana işletici durumdaki bu müşareket vasıtasıyla taşeron şirkete kesilen faturanın 1 milyon 763 bin 863 TL olduğu, işletici şirket vasıtasıyla bu cirim üzerinden TDİ payının hesaplandığı, nedeniyle yolsuz yöntemsiz adına döviz bazında toplam 445 bin 897 KUL doları tutarındaki TDİ payının sakat hesaplandığının ortaya çıktığı belirtilmiştir. Giresun Limanı’ndaki 2020 yılı TDİ payları ile ilgilendiren kendisine hazırlanan 8 Mart 2022 günlü raporda birlikte gene ayrımsız icraat sonucu yöntemsiz olarak toplanmış 661 bin 611 MEMLUK doları tutarındaki TDİ payının az gerçekleşme ettirildiği tespitinde bulunulmuştur. İşletici şirketin bu konuda de itirazda bulunması ve yapılan işlemlerin sözleşmeye ve hukuka makul olduğunu bildirme etmesi üstüne TDİ eliyle bahis konusu müşareket aleyhine sağlamlaştırma davası açılmıştır. Dava devam etmektedir.”

“RİZE KABUL ETTİ, PARAYI GERİ ÖDEDİ”

Otopark Denizcilik tarafından işletilen Hopa Limanı’nda dahi tıpkı yöntemle milyonlarca lira kötülük oluşturulduğu belirtilen Sayıştay raporunda, yönetiminde eski AKP İzmir Mebus Temiz Kalkan’ın bile bulunduğu Hopa Limanı’yla ilişkin şunlar açıklandı:

“2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ilgili namına, liman hizmetlerini örümcek bahis konusu taşeron şirketler eliyle gemi ve gemi mümessillerine liman hizmetleri tarifesi üzerinden bakım verilirken ana liman işleticisi şirketin ise bu şirketlere henüz düşük bedeller üzerinden fatura kestiği, nedeniyle liman gelirlerinin yüce bire bir kısmının anne şirketin mali bilançolarına yansıtılmadığı, bu şekilde TDİ paylarının az hesaplanmasına defa açıldığı, söz konusu dönemlere ilgilendiren yerine döviz bazında toplanmış 1 milyon 400 bin 317 KÖLE doları tutarında TDİ alacağının doğduğu belirtilmiştir. Hopa Limanı ile ilgili 2020 yılı raporunda ise esasen ayrımsız taşeron firmalardan biri yoluyla ölçülü işlemler sonucu mecmu 242 bin 196 ÇAKER doları tutarında TDİ payının muallel hesaplandığı tespiti yapılmıştır.”

Raporda, TDİ yetkilileri tarafından Hopa Limanı işleticisi Park Yeri Denizcilik ile yapılan görüşmeler sonucu, 2015-2019 yıllarında TDİ’ye kem ödenen payların toplam 696 bin 683 dolar namına kesinleştirildiği ve bu paranın TDİ’ye sonra ödendiği belirtildi.

“YÖNETİMİNDE ICRA VEKILI YARDIMCISI VAR”

Yönetiminde TDİ’yi temsilen AKP’li Bağcılar Belediyesi 1. Başkanvekili Kadro Umumi Heyet üyesi Sibel Betül Birer’in bulunduğu Riport Rize Limanı’nda da bir uygulamanın yapıldığı tabir edilen raporda, Rize Limanı’yla ait şu bilgilere meydan verildi:

“Rize Limanı’nda üstelik benzeri uygulamanın söz konusu olduğu, anne işletici şirketin tıpkı taşeron şirketle bakım sözleşmesi imzaladığı, değme iki şirketin dümen kurullarında temsile mezun bire bir can ve hissedarlardan isimlerin bulunduğu, dolayısıyla şirketlerin birbirleriyle angajmanlı olduklarının değerlendirildiği, liman sınırları içerisinde yapılan doldurma/tahliye hizmetlerine ilişik faturaların edimsel Rize Liman tarifesi ile karşılaştırılmasında asıl işletici şeriklik eliyle dolar/ton bazındaki tarifenin haddinden fazla altında küsurat tutarlar üzerinden taşeron şirkete fatura kesildiği, nedeniyle liman gelirlerinin koskocaman ayrımsız kısmının temel işletici şirketin mali bilançolarına yansıtılmadığı, bu yöntemle TDİ paylarının fire hesaplanmasına kez açıldığı hususlarına raporlarda düzlük verilmiştir. söz konusu raporlarda; 2015-2016-2017-2018 ve 2019 yıllarına ilgili adına bütün 1milyon 878 bin 497 ABD doları, 2020 yılına ait kendisine 195 bin 892 ÇAKER doları tutarında yarım yamalak TDİ payı hesaplandığı tespiti yapılmıştır.”

YÖNETİMDEKİ İSİMLERE ELEŞTİRİ

Raporda, Hopa Limanı işleticisi şirketin kusurlu TDİ paylarını faiziyle birlikte ödediği, ancak Giresun ve Rize limanları işleticisi şirketlerin yapılan girişimlere rağmen bu kapsamda ortaya çıkan borçlarını ödemedikleri vurgulanırken “İşletici şirketlerin dalavere kurullarında, ant sözleşmeleri gereği TDİ’yi temsilen birer umumi heyet üyesi bulunmaktadır. Nedeniyle işletici şirketlerin idare kurullarında alınan kararların ant sözleşmelerine akıllıca olup olmadığı, bu kararların TDİ aleyhine sonuçlara kez açıp açmayacağı hususunun TDİ temsilcisi üyeler vasıtasıyla bile gözetilmesi önem yer etmektedir” denildi.