Ankara Üniversitesi Baytar Fakültesi Asalak Bilimi Anabilim Dalı Akademisyen, Keneler ve Sakırga Kaynaklı Emraz Araştırma Laboratuvarı Sorumlusu Doç. Dr. Ömer Orkun, Türkiye’dahi insanları enfekte edebilen kene kaynaklı yeni tıpkı bakteri görüldüğünü söyledi.

Orkun, AA muhabirine, sakırga kaynaklı patojenler ve etmen olduğu hastalıkların küresel anlamda adam ve hayvan sağlığını yoğun derecede zılgıt ettiğini belirtti.

Günümüzde küsurat moleküler teknikler sayesinde kene kaynaklı patojenlere etken olan yıpranmamış türlerin ortaya çıktığını ifade fail Orkun, özellikle Anadolu’dahi orman içi toprak olan Bolu’dan başlayıp Ankara’daki çokça mütenevvi intikal zonlarını içine kayran ve nısıf yağışsız step coğrafya olan Kırşehir’da akıbet bulan bir alanda kene kaynaklı patojenlerin tabii dinamiklerini anlamaya müteveccih düz ve laboratuvar çalışmaları yürüttüklerini anlattı.

Orkun, 2 bine andıran kenede yüzlerce patojen (çor oluşturan mikrop) taradıklarını ve 32 farklı sakırga kaynaklı patojenin varlığını belirlediklerini dile getirerek, şöyle bitmeme etti:

“Bu korkulu derecede yetişkin ayrımsız misil ve bunların hiçbiri Katliam Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) virüsü değil. Tespit edilen patojenlerden 10’unun insanı enfekte edebildiği ortaya daha çok. Bunlardan benzeri tanesi üstelik şu zaman patojen yerine Avrupa’üstelik yeni ortaya çıkan ve Avrupa’nın en yüce vektörü olan Ixodes Ricinus sakırga türünün naklettiği ‘Neoehrlichia Mikurensis’ adı altındaki tıpkısı bakteri. Bunun Türkiye’dahi elan evvel varlığı bilinmiyordu, bakir tespit ettik. Bu soy, Avrupa’da insanlarda patojenik olan zoonotik hastalıkların arz makro vektörü namına akseptans edilir ve Avrupa’nın üzerinde en haddinden fazla çalıştığı kene türüdür. Bizim ülkemizde hele Anadolu’nun kuzeyi, Trakya ve İstanbul’de yeğin bire bir kök.”

Orkun, yaptıkları araştırmanın uluslararası ilmî ayrımsız dergide yayımlandığını söyledi.

“Sağlıklı insanlarda üstelik patojeniteye sebep olabiliyor”

bahis konusu bakterinin, insanlarda çağ damarlarının iltihaplanması ve tromboembolik patojenite ile seyreden kimi bozukluklara el açabildiğine bel eden Orkun, “Eskiden özellikle immün sistemi zayıf yahut baskılanmış, dalağı münfail, lösemi, lenfoma ve MS kabilinden hastalığı olan insanlarda patojenik olduğu sanılıyordu. Fakat serencam yıllarda Avrupa’daki vakalara baktığımızda, immün sistemi gayet yerinde, dimdik insanlarda birlikte patojeniteye etken olabildiği hatta alelhusus kimi ilaçlarla immün sistemi baskılanmış hastalarda ise ölüme varabilecek sonuçlara hastalık olduğu bildiriliyor.” diye konuştu.

Bu türün sebep olduğu hastalığın haddinden fazla akut enfeksiyona etmen olmadığı üzere bugüne kadar bilinemediğine dikkati çeken Orkun, şöyle konuştu:

“Ülkemizde bu patojen maatteessüf bir nice rutin tanılama sistemlerinde vadi almamaktadır. İhmal ediliyor cins, sayrı tanısı konmadan tedavi edilmiş kabil. Fakat gelecekte bu patojenin ayırıcı tanıya ister ulusal müracaat laboratuvarlarında gerekse hastanelerde eklenmesi gerekiyor. Zira er tanılama hanay kurtarır ve tanımadığınız tıpkı mikroorganizmayla savaşmanız çok zordur. O yüzden sakırga kaynaklı patojenler, üzerinde haddinden fazla durulması müstelzim patojenlerdir.”

Bakteriyi taşıyan Ixodes Ricinus kene türünün faziletli neme ihtiyaç duyduğuna belen eden Orkun, “Bu türü hoppadak rustik kesimlerde değil hele içerisinde orman içerme eden il içi yapılarda yani kentsel bölgelerde dahi görüyoruz.” dedi.

Bu kene türünün İstanbul’daki Belgrad Ormanı’nda, Trakya ve Anadolu’nun kuzeyinde göründüğünü anlatan Orkun, bu türün insanları sıklıkla enfekte ettiğini dile getirdi.

“Benzeri uçman kalemin defterde bıraktığı dideban büyüklüğünde, çok hoşur”

Orkun, bu kene türünden sığınmak amacıyla öncelikle çeşit bazında sistematik kendisine epidemiyolojik araştırma yapılması gerektiğini vurguladı.

Belirleme edilen noktalar üzerinden başlayarak benzer coğrafi noktalarda er ihtar sistemlerinin oluşturulması gerektiğini dile getiren Orkun, şöyle bitmeme etti:

“İki yıl önceki gelecekte Türkiye’da ‘Ixodes Ricinus kaynaklı müstevli oluşabilir’ endişesi ile bu doğruluk ve taşıdıkları patojenlere saf tıpkı projeyi Afiyet Bakanlığına sunduk. Umarım bunun üzerine gidilir çünkü tığ bu salgını sunu dokunaklı cıvıl cıvıl ülkelerden biriyiz. 2002’bile tek bilmediğimiz tıpkısı şekilde dünyanın genişlik büyük KKKA salgınına maruz kaldık ve hala bitmeme ediyoruz. Türkiye açısından gelecekte olacak sakırga kaynaklı salgınların sebeplerinden tıpkısı tanesi başkaca olabilirlik namına yer yükseklerinden biri Ixodes Ricinus. Bu türle ilişkin lehçe verileri almamız gerekiyor. Rezervuar konakları bulmamız geçişsiz.”

Kenelerin pahal olduğu yerlere ilişik dağılım ve riziko haritalarının çıkarılması ve insanların bilinçlendirilmesi gerektiğine işaret eden Orkun, “İnsanlar kendisine tutunduğunda bu garip keneyi genelde göremiyor çünkü bu kene, tıpkı pilot kalemin defterde bıraktığı nokta büyüklüğünde, haddinden fazla kıytırık. İnsanlar çoğu ahit fark edemiyor. Ötekisi lahzada fark edilebilir ama bu türü idrak etmek ağırlık olduğundan, insanların vücutlarını haddinden fazla detaylı aramaları gerekiyor.” şeklinde konuştu.

Orkun, insanlara, kendisine tutunan keneyi bulduğunda bire bir zaman önceki vücutlarından çıkarması uyarısında bulundu.