Bitlis Aziz Üniversitesi (BEÜ) Öğretim Üyesi Sosyolog Prof. Dr. Ihtiyaç Palabıyık, yer sarsıntısı bölgesindeki dolma ve kasıtlı haber ve paylaşımlara özen çekerek, “Zelzele bölgesindeyim, depreme dair provokasyonların hepsi domates dolması” dedi.
Hareket bölgesinde olan Toplum Bilimci Palabıyık, hareket bölgesindeki provokatif paylaşımların ekseriytının domates dolması ve isteyerek olduğunu, bu sebepten kurtarma ekiplerinin haddinden fazla sayıda ülkü yaşadığını, kusurlu ihbarlar sebebiyle devir kaybettiklerini tabir etti. Türkiye’nin yaşadığı yıkıcı kıyamet sonrası göstermiş olduğu başarım ile dünyaya kıran sosyolojisi dersi verdiğini belirten Palabıyık, “Sarsıntı bölgesindeyim, çokça şişman benzeri katabolizma yaşandı. Bu süreci nüfuz etmek ve depremzedelere yardım edebilmek üzere bölgeye geldim. Çünkü Van depremini hararetli biriyim. Kamu istirdat ekipleri haza amal çıkarıyor, doğrusu bu başarıları ekrandan dahi takip ediyorsunuz. Yer Sarsıntısı bölgesinde olduğumuz için birçok bilgelik göremedim. Ancak hele gâh yerlerden yapılan paylaşımların kurtarma ekibine bunaltıcı zaman kaybı yaşattığını biliyorum. Irak mesafelere dahi geçmiş anlardan itibaren gidildi. Yollar çökmüştü, o sebepten helikopterler ile müdahaleler ve erzak taşıma gerçekleştirildi. Yekpare bunlara karşın provakatif paylaşımların ardı arkası gelmedi. Hareket bölgesindeki illerin hepsine geçtim, değişik çalışmalara katıldım. Depreme dair provakatif paylaşımların bütünü domates dolması ve maksatlı haberden apayrı bire bir madde değil” dedi.
“Provakatif paylaşımlar istirdat ekiplerine sakil zaman kayıpları yaşatıyorlar”
Kasıtlı paylaşımların istirdat ekiplerine ant kayıpları yaşattığını tamlayan Prof. Dr. Palabıyık, “Depremin süratle ardından herkesten geçmiş ayrımsız mekanda ve alanda mevcut insanlar birbirlerine yardıma koştu. Tek ayırt gözetilmeden ilk yıkımlara müdahaleler içtimai örgütlenme ile yapıldı. Istirdat ekipleri ise arz çok yalan paylaşımlarla savaşım etti. Zira doğruluğu sıfır paylaşımlar ekiplere çokça çok ant kaybettirdi. İlk andan itibaren Malatya’dahi olan ekipler bu konuda haddinden fazla aşkın şey söylediler. Antrparantez tıpkısı boyut Hatay’da da yaşandı. Enkazlara engelleme edilmediğine dair haberlerin aslı yoktu. Yer ilkin yaşanan erişim sorunları sebebiyle ekiplerin yaşadığı ahit kaybı bu sorunun oluşmasına sebep oldu. O illerdeki istirdat ekipleri de göçük altında kaldı buna karşın aileleri enkazdayken istirdat ekiplerine katıldılar. Yollar bölünmüştü, gösterişli mesai araçlarının şehirlere girişi yer başta kabil olmadı. Yollar çöktüğü üzere yoğun vesait ilerleyemedi. Karayolları ise Ulaştırma bakanlığı bünyesinde aceleten çalışmalara başladı kim o çalışanların üstelik tıpkı kısmı çökme altında kaldı veya aileleri üstelik göçük altında kaldı. Buna rağmen hepsi görevini namına getirdi. Depresyon altında aileleri mütezayit polisler ve ayrıksı kamu çalım mensupları görevlerini yaptılar. Bu çok pres benzeri durumdu” ifadelerini kullandı.
“WhatsApp ve Twitter istirdat ve provakasyon merkezi oldu”
“Akse zamanlarında yeryüzü sorunlu konulardan birisi akilane bilgidir” diyen Palabıyık, şöyle bitmeme etti:
“Akıllıca bilgiyi engellemenin adına konfirmasyon edilmeyen bilgiler ortaya çıkarılır ve böylecene bilginin doğruluğu dahi sorgulanmaz. Böylelikle akıllıcasına bilgiler kaybolur gider. Alelhusus Twitter ve WhatsApp gruplarından dolaşan bilgilerin yarısından dahası makul değildir. Fakat bu bilgilere doğruymuş üzere güvenilir zira kriz dönemlerinde bilgilerin doğruluğunu sorgulayacak veya sorgulatacak zaman yoktur. Bunun üzere kurulan Dezenformasyon Başkanlığı birlikte tamam bu süreçle uğraş etmektedir. Alelhusus bulunduğum bölgede bu çeşit sosyal iletişim araçları alanlarından elde ettiğim içtimai iletişim araçları bilgilerinin ekseriyatının akla yatkın olmadığı gördüm. Verilen adreslerde veya anlamsız telefonlarda hiçbir fiyat alamadım. Ekiplerin gittikleri alanlarda üstelik hakeza binalar yoktu. Bölgeye arkalama getirenlerin bazıları AFAD namına kendilerine anlamsız telefon numaraları ile çalıştıklarını amma ortada kaldıklarını anlatım ettiler. AFAD ve Kızılay ile gelişigüzel etkin veya farklı kamu kurumlarıyla alay malay hareket fail STK’lar ise işlerini kalburüstü dümen ile hesabına getirdiklerini ve yoz gerekseme sahiplerine ulaştıklarını tabir ettiler. Almak kim sosyal iletişim araçları hem kargaşa hem da düzene entegre olabiliyormuş.”
“Enkazlara gidilmedi yalanları çoğaldı”
Enkazlar ile müntesip izah özne Palabıyık, “Enkazlara gidilmediğine dair istihbarat yapıldı, işin aslı beş altı başlıkta değerlendirilmelidir. Söz Temsili ekipler enkazlara gittiklerinde sıcaklığın düşünüm olduğu ölçümlerde henüz efdal yalım ölçümleri yeğleme ediliyordu. Zira arama istirdat ekipleri memat eden kişinin kapalı alanda kalması cihetiyle yalım ölçümünün bağan olduğunu, mesai sonrası irtihal eden kişiye ulaştıklarını ve sıcaklığın ise irtihal fail kişinin kaldığı sadık alandan kaynaklandığını belirtmişlerdi. Bu sebepten enkazlara gidilmediğine dair domates dolması duyum yapıldı. İlk başlarda site içi yıkımlardan ve ulaşım sorunlarından hava ara sıra enkazlara ulaşılamadı. Antrparantez mukassem yollar ve tarif cihetiyle gösterişli araçlar giremedi. Ayrıca komşu illerin hepsinde yıkım vardı. Müzaheret fakat alarga gelebildi. Arz amiyane maltalık belirtisini birlikte önemseyerek çalıştılar. Şahsen şahit olduk. Sıcaklık ile birlikte patırtılı olması gerekiyor, kurtarma ekipleri her nev süreci bu şekilde arama ediyorlar. Hele aramada kullanılan talimli hayvanlar çok liyakatli işler çıkarıyorlar. En ücra yerlere ise alelhusus askeriyeye ilişik helikopterler ile gidildi. ve çalışmalar orada da yapıldı. Köylerin yolları dağılmış yahut yollar yıkıma uğramıştı. Vesait ile gitmek olanaklı değildi. Bu sebepten hele sonrası amacıyla enkazlara ulaşılamadığına dair istihbarat temelsiz ve yalandı” diyerek konuştu.
“Defin ika süreci bile Din aracılığıyla yönetildi”
Memat edenlerin defin edilmesine dair Palabıyık, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Defin süreci ile alakadar türlü spekülasyonlar vardı. Özellikle rustik alanlarda mesail yaşandı, çünkü erişim kilolu sorunluydu. Kimse görmeden değerlendirme yapmasın. Ölüm edenlerin belirlenmesinde ilgililer görev yapıyordu. Hastanedeki isimleri tek tek kadar edildi. İsimsiz bırakılmama gayreti çok önemliydi. Yekpare ebedî uyku edenler İslami usullere göre defnedildi. Hem kült yetkilileri hem de nahiye seydaları bu süreçte fariza yaptılar. Kefenlemeye dayalı mesail güdük sürede giderildi doğrusu alelacele defin yapılamadı çünkü etiket belirlemeleri yapılacaktı. Bu süreçte kefenlerin bölgeye gelmesi sağlamdı ve hem karı hem de erkek gassallar görevlerini namına getirdi. Bir Nice ilin din görevlileri bile mevt etmişti. Başka şehirlerden gelen ekipler bu süreci yönetti. Bilmediğimiz bire bir şehirde yer sarsıntısı anında serian işleri yoluna dercetmek cins değil amma devletimiz süreci başarıyla yönetti.”
“Cumhurbaşkanımızın ziyareti şanlı bir güdeleme sağladı”
“Ayrımsız kriz takkadak yer belirleyici olaylardan biri birlikte yöneticilerin halkın arasında olmasıdır. Hem yaşam şartlarına zevcelik edilir hem üstelik malumatlı olur” diyen Palabıyık, “Cumhurbaşkanımızı ve himmet arkadaşları hızla deprem bölgesine geçtiler, fariza taksimi yaptılar ve umum ile tıpkısı araya geldiler. Elbette canları yanan vatandaşlarımızın feryatları olacaktı, bu haddinden fazla doğaldı. Amma tam yöneticilerimizin yaptığı tek büyüklenme, vatandaşlarımıza tesahup etmek ve acılarını kabullenmek oldu. Devletimiz sevecen yüzünü gösterdi ve her şartta halkının yanında olacağını ispatladı. İlk aşamada gidilememesinin anne sebeplerini yukarıda ifade ettim. Bu büyüklüğünde yıkıcı tıpkı depreme rağmen devletimizin kudreti, vatandaşlarımız vasıtasıyla şahsen hissedildi. Alelhusus istinas ve oba sorunun önceki sırada olduğu süreçte Cumhurbaşkanımız gerekli talimatları verdi. Çünkü bizzat şartları kendisi gördü. Demincek konteynırlar geliyor, elektriğe dair mesail çözülüyor. Liderin, halkının beraberinde olması sunma tüvana ayakta kalma sebebidir” dedi.
“Suriyelilere ve alelade çocuklara dayalı hile istihbarat yapıldı”
Suriyelilere dair yapılan haberlerin birlikte ekseriytının dalavere olduğunu belirten Palabıyık, “Akse sürecinde halkı birbirine düşürmeye çalıştılar ama çokça şükür başaramadılar. Onlarda depresyon altında kaldı ve birçoğu üstelik kurtarma çalışmalarına katıldı. STK’ların düzenlediği yiyecek-içmece tevzi sürecinde fariza yaptılar, zira onlar de evsizdi. Yardımların onlara gittiğine müteveccih ve devletin kişi vatandaşlarını görmezden geldiğine dayalı yalan istihbarat ve kışkırtılı eylemler dahi oldu. Bunların hep biber dolması haberlerdir. Ululuk, temas yurttaşına benzeri mesafededir ve seçkin vatandaş büyüklük için kıymetlidir. Ayrıca çocuklara dair de çeşitli biber dolması duyum yapıldı. Benzeri kat enkaz başında güvenlik güçleri meydan alıyordu. UMKE eşliğinde ambulansa götürülen bebekler ve füru düzenlilik görevlileri eşliğinde yola çıkıyordu. Bu buut takkadak karı bakanlığına bildiriliyordu. Böylelikle eş bakanlığı mecmu tedbirleri alıyordu. Sürecin işleyişi böyleydi. Bizzat şahit oldum” diye niteleyerek konuştu. – BİTLİS
